Bệnh phụ khoa: các bệnh lý của âm hộ
ThS. BS. Lê Võ Minh Hương
P. Công tác xã hội
Âm hộ là một cơ quan sinh dục bên ngoài của phụ nữ. Đây là vùng da có các nếp gấp bao gồm môi lớn (bên ngoài) và môi bé (bên trong).
Khi có bất kỳ thay đổi bất thường nhìn thấy được trên vùng da âm hộ hoặc khi có các cảm giác bất thường như nóng, bỏng rát, ngứa hoặc đau bạn cần đến gặp bác sĩ để kiểm tra.
Thông thường, để xác định bệnh, bác sĩ cần khám phụ khoa và hỏi người bệnh về đặc điểm của các triệu chứng cũng như cách thức vệ sinh hàng ngày. Đôi khi, cần thực hiện một số kiểm tra như xét nghiệm dịch âm đạo hoặc sinh thiết sang thương để khẳng định chẩn đoán.
Các bệnh về da của âm hộ
Tương tự như da ở các vùng cơ thể khác, da vùng âm hộ cũng có thể gặp phải các bất thường bao gồm viêm nang lông, viêm da tiếp xúc, viêm da thần kinh, lichen xơ hóa và lichen phẳng.
Viêm nang lông là một sang thương sưng đỏ tại lỗ chân lông ở vùng môi lớn, thỉnh thoảng bạn sẽ có cảm giác đau tại vị trí viêm. Sang thương viêm thường do vi khuẩn gây ra, tương tự như các trường hợp viêm nang lông tại các vị trí khác của cơ thể. Yếu tố khiến bạn dễ bị viêm nang lông âm hộ có thể kể đến như cạo hoặc tẩy lông thường xuyên. Viêm nang lông thường tự khỏi. Bạn nên lưu ý đến việc vệ sinh cá nhân, mặc quần áo rộng rãi, có thể chượm ấm lên vùng da đó để thúc đẩy nhanh quá trình chữa lành vết thương. Nếu các sang thương viêm to dần lên, khiến bạn đau nhiều hoặc nốt viêm tồn lại lâu không tự biến mất, bạn nên đến gặp bác sĩ phụ khoa để kiểm tra nếu cần điều trị bổ sung.
Viêm da tiếp xúc là tình trạng da bị kích ứng, mẫn đỏ sau khi tiếp xúc với xà phòng, sợi vải hoặc thậm chí là nước hoa. Các triệu chứng có thể bao gồm ngứa, đau, châm chích hoặc bỏng rát. Trường hợp này bạn cần tránh các nguyên nhân gây kích thích để da có thể hồi phục dần. Có thể chườm lạnh và thoa một lớp mỏng dầu dưỡng để giảm kích ứng và bảo vệ da. Hiếm khi có trường hợp nặng cần phải dùng thuốc.
Viêm da thần kinh là hậu quả khi bạn bị viêm da tiếp xúc hoặc một số rối loạn về da khác gây ngứa trong một thời gian dài. Biểu hiện là các mảng da dày lên do động tác gãi ở âm hộ và gây ngứa dữ dội. Chúng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ cũng như chất lượng cuộc sống của người bệnh. Tình trạng này cần được điều trị bằng các loại thuốc đặc hiệu. Bạn nên đến gặp bác sĩ sớm.
Lichen xơ hóa là một tình trạng viêm da, thường gây ngứa, đau khi quan hệ tình dục và dễ gây rách da. Da vùng âm hộ thường mỏng hơn, trắng và nhăn nheo. Các loại thuốc bôi steroid thường được sử dụng để điều trị bệnh lý này. Bệnh nhân bị lichen xơ hóa có nguy cơ phát triển ung thư tế bào biểu mô cao hơn bình thường do đó nên được điều trị và theo dõi định kỳ.
Lichen phẳng là một bệnh lý viêm tự miễn của da thường xảy ra ở niêm mạc miệng nhưng đôi khi nó cũng ảnh hưởng đến da của bộ phận sinh dục. Người bệnh thường bị đau, rát và tiết dịch âm đạo bất thường. Lichen phẳng thường rất khó điều trị và phải theo dõi lâu dài như một bệnh lý mạn tính.
U nang tuyến Bartholin
Các tuyến Bartholin nằm dưới da ở hai bên mép ngoài âm đạo. Chúng có tác dụng tiết ra chất nhờn bôi trơn âm đạo. Khi các tuyến này bị tắc nghẽn, dịch tiết ra không có đường thoát sẽ gây nên các u nang, gây sưng tấy gần lỗ ngoài của âm đạo. U nang tuyến Bartholin thường không gây đau trừ khi chúng bị nhiễm trùng kèm theo. Nếu bị nhiễm trùng, u nang có thể diễn tiến thành áp xe tuyến Bartholin.
Nếu u nang tuyến Bartholin không gây đau, bạn có thể tự theo dõi tại nhà và chườm ấm, tình trạng tắc nghẽn có thể tự khỏi. Nếu nang đã diễn tiến thành áp xe, bạn cần được can thiệp bởi bác sĩ để rạch dẫn lưu ổ áp xe và sử dụng kháng sinh chống nhiễm trùng.
Đau âm hộ mạn tính
Người bệnh có thể mô tả nhiều kiểu đau khác nhau, đau liên tục hoặc từng đợt. Vị trí đau là toàn bộ vùng âm hộ hoặc chỉ khu trú ở một số điểm như tiền đình hoặc âm vật. Nguyên nhân có thể do gen di truyền, tổn thương thần kinh âm hộ, thay đổi hormone, suy yếu cơ sàn chậu, đôi khi do dị ứng với thuốc hoặc hóa chất.
Có nhiều phương pháp điều trị như thay đổi lối sống, chế độ ăn, áp dụng biện pháp chăm sóc cá nhân, nhận tư vấn về tình dục, tập vật lý trị liệu, thuốc hoặc phẫu thuật.
Hội chứng niệu sinh dục tuổi mãn kinh
Là một nhóm các triệu chứng của cơ quan sinh dục gây ra do giảm nồng độ estrogen và các hormone giới tính khác khi người phụ nữ bước vào tuổi tiền mãn kinh và mãn kinh. Sự suy giảm hormone khiến biểu mô và niêm mạc của âm hộ-âm đạo bị mỏng đi, còn được gọi là teo âm hộ-âm đạo. Triệu chứng bao gồm khô âm đạo, đau khi quan hệ tình dục, âm hộ dễ bị kích ứng, ngứa, rát. Tình trạng nhiễm trùng đường niệu và sinh dục dễ xảy ra hơn.
Tân sinh trong biểu mô âm hộ (VIN)
Tân sinh trong biểu mô âm hộ có thể dẫn đến ung thư âm hộ. Bệnh thường do vi-rút gây u nhú ở người (HPV) gây ra. Tiệu chứng có thể gặp như ngứa, rát hoặc da trở nên gồ ghề, mịn bất thường hoặc đổi màu trắng, nâu, đỏ. VIN cần được điều trị để ngăn phát triển thành ung thư.
Chủng ngừa HPV có thể giúp ngăn ngừa tình trạng VIN.
Ung thư âm hộ
Biểu hiện của ung thư âm hộ rất đa dạng, có thể là một khối u hoặc vết loét trên âm hộ, thay đổi màu da hoặc nốt sưng ở bẹn. Người bệnh có thể có cảm giác ngứa, rát hoặc viêm đau.
Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào giai đoạn ung thư. Tế bào ung thư thường cần được loại bỏ bằng phẫu thuật. Người bệnh cũng có thể cần hóa trị và xạ trị.
Tài liệu tham khảo:
- https://www.acog.org/womens-health/faqs/disorders-of-the-vulva-common-causes-of-vulvar-pain-burning-and-itching
- Common Benign Chronic Vulvar Disorders. Am Fam Physician. 2020 Nov 1;102(9):550-557
Chảy máu tử cung bất thường tuổi dậy thì là tên mà các bác sĩ sử dụng để mô tả khi có điều gì đó không ổn xảy ra với chu kỳ kinh nguyệt của một cô gái trong độ tuổi dậy thì (từ 10 đến 19 tuổi – theo WHO). Các bác sĩ đôi khi còn gọi là "chảy máu tử cung do rối loạn chức năng". Trong phần lớn trường hợp, chảy máu tử cung bất thường tuổi dậy thì không phải là điều đáng lo ngại.
Hội chứng buồng trứng đa nang là một rối loạn nội tiết và chuyển hóa toàn thân, đặc trưng bởi một vài hoặc nhiều triệu chứng như rậm lông, mụn trứng cá, hói đầu ở phụ nữ trưởng thành, rối loạn kinh nguyệt và buồng trứng đa nang. Hội chứng này ảnh hưởng đến khoảng 5-18% phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Nguyên nhân gây bệnh chưa rõ ràng, có thể là do kết hợp của các yếu tố di truyền và môi trường sống. Sinh lý bệnh khá phức tạp, đến nay vẫn chưa được hiểu rõ. Hội chứng này gây nên nhiều vấn đề sức khỏe lâu dài cho người phụ nữ, đáng lưu ý là vô sinh và tăng nguy cơ bệnh tim mạch, đái tháo đường.
Teo âm đạo là khi thành âm đạo trở nên mỏng, khô và dễ bị viêm. Điều này xảy ra khi cơ thể bạn tạo ra ít estrogen hơn, chẳng hạn như thời kỳ trong và sau mãn kinh.
Xuất huyết giữa chu kỳ là hiện tượng chảy máu âm đạo giữa chu kỳ kinh nguyệt, thậm chí khi đang mang thai.
Vách ngăn âm đạo là một bất thường ở âm đạo: có một màng ngăn phân chia bên trong âm đạo. Phụ nữ có vách ngăn âm đạo có thể mắc các dị tật khác bên trong cơ thể bao gồm như dị tật về tử cung và buồng trứng, thận, hậu môn trực tràng…
Trước đây, thai bám sẹo mổ lấy thai là một bệnh hiếm gặp nhưng gây nên những hậu quả rất nặng nề cho người phụ nữ, thậm chí là mất khả năng sinh sản trong tương lai. Những năm gần đây, cùng với sự gia tăng tỉ lệ mổ lấy thai, số trường hợp bị thai bám sẹo mổ cũng tăng lên đáng kể. Áp dụng rộng rãi siêu âm ngả âm đạo để đánh giá các thai kỳ sớm đã góp phần giúp chẩn đoán sớm bệnh lý này, nhờ vậy giảm các rủi ro khi điều trị.
