Cúm lợn - Cúm A (H1N1)
Khoa Hiếm Muộn – BV Từ Dũ
|
Bài viết này dựa vào các hướng dẫn và những thông tin được cung cấp từ Trung Tâm Kiểm soát và Phòng ngừa bệnh của Hoa Kỳ (CDC) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO).
Bản tin cập nhật số 49 của Tổ Chức Y tế Thế giới ngày 15 tháng 6 năm 2009: đã có 76 quốc gia chính thức công bố 35, 928 trường hợp nhiễm virus cúm A(H1N1). Số bệnh nhân được chẩn đoán xác định tại Mexico 6.241 (tử vong 108), Mỹ 17,855 (tử vong 45), Canada 2.978 (tử vong 4), Anh 1.226, Hà Lan 61, Úc 1.823, Nhật 605, Trung Quốc 318, Hàn Quốc 65, Thái Lan 29, Việt Nam 25.
Mức báo động: 6/6 (đại dịch toàn cầu)
I. Bệnh cúm A(H1N1)
Cúm lợn, hiện Tổ Chức Y tế Thế giới (WHO) đã thống nhất gọi là Cúm A(H1N1), là một bệnh hô hấp cấp tính ở lợn có tính lây truyền cao do một loại vi rút cúm A gây ra.
|
Dịch cúm lợn 2009 là dịch cúm do một loại virus thuộc chủng H1N1 (mang protein Hemagglutinin H1và Neuraminidase N1) lần đầu tiên được các cơ quan y tế phát hiện vào tháng 3 năm 2009. Sự bùng phát căn bệnh giống như bệnh cúm đã được phát hiện lần đầu ở 3 khu vực khác nhau trên nước Mexico. Tuy nhiên, chủng virus mới này chỉ được xác định lâm sàng một tháng sau đó trên các trường hợp bệnh tại bang Texas và California, Hoa Kỳ.
Những đặc tính quan trọng:
- Tỷ lệ mắc thường cao, dễ lây lan và có thể mau chóng gây đại dịch.
- Tỷ lệ tử vong thấp (1 – 4%).
- Những người mắc Cúm A(H1N1) có thể lây lan bệnh 01 ngày trước khi khởi bệnh và kéo dài 07 ngày sau khi khởi bệnh.
- Virus bị tiêu diệt ở nhiệt độ trên 70oC
Ở lợn :
- Vi rút lan truyền từ lợn bệnh sang lợn lành qua các giọt lơ lửng, qua tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp, ngoài ra có cả lợn mang vi rút không có triệu chứng. Các vụ dịch trên lợn xảy ra quanh năm, với tỷ lệ mắc tăng vào mùa thu và mùa đông tại các vùng khí hậu ôn đới.
- Các vi rút cúm lợn hầu hết thuộc thứ nhóm H1N1, nhưng cũng có những thứ nhóm khác lưu hành ở lợn (như H1N2, H3N1, H3N2). Vi rút cúm lợn H3N2 được coi là bắt nguồn từ người.
- Mặc dù bình thường các vi rút cúm lợn là những chủng chỉ gây bệnh đặc hiệu cho lợn, nhưng đôi khi chúng có thể vượt qua hàng rào về chủng loại và gây bệnh cho người.
Ở người :
- Rất có thể là tất cả mọi người, đặc biệt là những người không có tiếp xúc thường xuyên với lợn, đều không có miễn dịch chống lại các virus Cúm A-H1N1. Như vậy, một điều đáng quan ngại là khi sự lây truyền từ người sang người đã được thiết lập thì một đại dịch có thể xảy ra.
III. Mức độ nặng của bệnh: có thể trong các mức sau đây
- Nhiễm nhưng không có triệu chứng
- Triệu chứng cúm nhẹ
- Viêm phổi, suy hô hấp
- Hội chứng nguy kịch hô hấp cấp (ARDS)
IV. Chẩn đoán bệnh
|
- Những người ở hoặc từ vùng dịch
- Chảy mũi nước hoặc nghẹt mũi
- Đau họng
- Ho
- Sốt
Ngoài ra, những người mắc Cúm A-H1N1 có thể có những triệu chứng điển hình khác của cúm như:
- Đau nhức mình, nhức đầu
- Ớn lạnh, mệt mỏi
- Có thể tiêu chảy và nôn mửa
Xét nghiệm:
- Các xét nghiệm nhanh (rapid test): độ nhạy thay đổi từ 50-70% (nếu âm tính không thể kết luận là không nhiễm cúm).
- Miễn dịch huỳnh quang (DFA hoặc IFA): phân biệt cúm A và B.
- Phương pháp real time RT-PCR: CDC khuyến cáo để phát hiện cúm A, B, H1, H3.
- Cấy virus
Ăn thịt lợn và các sản phẩm từ lợn có bị nhiễm không?
- Chưa ghi nhận khả năng cúm lợn lây sang người do ăn thịt lợn hoặc các sản phẩm từ lợn đã được chế biến đúng qui cách.
- Vi rút cúm lợn bị tiêu diệt khi nấu ở nhiệt độ 70oC.
V. Phòng bệnh : Hiện chưa có vắc xin phòng bệnh
- Che miệng khi ho hoặc hắt hơi bằng khẩu trang, khăn tay hoặc tay áo.
- Giữ gìn vệ sinh cá nhân.
- Rửa tay thường xuyên với xà phòng và tránh chạm tay vào mặt.
- Tránh xa những người bị bệnh.
- Ở trong nhà nếu bạn không khỏe.
- Đi khám nếu bạn sốt, ho, đau họng, đau người, đau đầu, ớn lạnh và mệt mỏi.
- Nếu bạn đã tới vùng dịch trong vòng 7 ngày vừa qua cần theo dõi sức khỏe bản thân.
- Nếu bạn có triệu chứng, cần phải đi khám. Thông báo cho cơ sở y tế biết gần đây bạn đã tới khu vực được báo cáo có cúm lợn.
VI. Thuốc kháng virus
- Phụ nữ có thai: các thuốc chống virus được xếp vào phân loại C do vậy chúng chỉ được dùng một khi lợi ích của điều trị lớn hơn nguy cơ có thể xảy ra cho phôi hoặc thai.
- Trẻ em nhỏ hơn 1 tuổi: vì nhũ nhi có nguy cơ tử vong cao do cúm nên trẻ trong lứa tuổi này mắc Cúm A (H1N1) cần được điều trị bằng Oseltamivir.
Xin tham khảo thêm tại:
http://www.cdc.gov/swineflu/index.htm (Thông tin mới nhất về các vùng có người mắc bệnh đã được xác định)
http://www.cdc.gov/swineflu/recommendations.htm (Danh sách người có nguy cơ cao)
http://www.cdc.gov/flu/professionals/diagnosis/rapidlab.htm (Xét nghiệm chẩn đoán nhanh)
http://www.cdc.gov/swineflu/specimencollection.htm (Các xét nghiệm được khuyến cáo)
http://www.cdc.gov/swineflu/recommendations.htm (Hướng dẫn điều trị)
http://www.cdc.gov/swineflu/recommendations.htm (Kháng thuốc)
http://www.cdc.gov/flu/professionals/antivirals/dosagetable.htm#table (Thông tin về liều lượng)
http://www.cdc.gov/swineflu/recommendations.htm (Khuyến cáo cho nhân viên y tế)
http://www.cdc.gov/swineflu/guidelines_infection_control.htm (Qui định về xử lý chất thải đường hô hấp)
Mưa bão làm gia tăng các khu vực chứa nước (vũng nước đọng, rãnh nước chảy xiết, hố ga bị ngập...), từ đó làm tăng nguy cơ tai nạn đuối nước ở trẻ em. Việc áp dụng đồng bộ các biện pháp an toàn là yêu cầu bắt buộc để bảo vệ trẻ.
Bệnh xoắn khuẩn vàng da là bệnh nhiễm trùng lây truyền từ động vật sang người qua tiếp xúc với nước, đất hoặc thực phẩm bị nhiễm nước tiểu hay dịch cơ thể của động vật mang mầm bệnh, chẳng hạn như chuột và các loài gặm nhấm khác.
Tai nạn bỏng là một trong những loại hình tai nạn thương tích phổ biến và nghiêm trọng ở trẻ em, gây tổn thương nặng nề về thể chất và tinh thần. Việc áp dụng các biện pháp phòng ngừa tại gia đình là yếu tố then chốt để bảo vệ trẻ.
Nhồi máu cơ tim (heart attack) xảy ra khi động mạch vành – mạch máu nuôi tim – bị tắc nghẽn đột ngột, khiến máu và oxy không đến được một phần cơ tim. Điều này làm vùng cơ tim đó chết đi. Đây là tình trạng cấp cứu y khoa nguy hiểm, có thể gây biến chứng nặng nề hoặc tử vong nếu không được xử trí kịp thời.
Bệnh dại là một bệnh do vi rút gây ra, lây truyền từ động vật sang người. Mỗi năm, bệnh dại cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người trên khắp thế giới, và đáng báo động hơn khi có đến 40% nạn nhân là trẻ em dưới 15 tuổi. Trong số các trường hợp mắc bệnh dại ở người, chó là vật chủ lây truyền vi rút trong 99% các ca bệnh. Điều đáng mừng là bệnh này hoàn toàn có thể phòng ngừa bằng vắc xin.
