Dây rốn một động mạch
TS.BS.Lê Thị Thu Hà
Như thế nào là dây rốn một động mạch?
- Dây rốn liên kết giữa bánh nhau và thai nhi
- Trong dây rốn thường có ba mạch máu: một tĩnh mạch và hai động mạch. Tĩnh mạch mang máu giàu oxy từ mẹ đến em bé và hai động mạch mang máu nghèo oxy và chất thải từ em bé vào tuần hoàn của người mẹ. Có khoảng 1% trường hợp mang thai, dây rốn chỉ có hai mạch máu, một tĩnh mạch và một động mạch, gọi là dây rốn một động mạch (DRMĐM).
- Thường gặp trong đa thai hơn đơn thai.
- Trước khi có siêu âm, phương pháp duy nhất để xác định sự hiện diện của DRMĐM là lúc sinh, sau khi kiểm tra nhau thai, dây rốn. Ngày nay, siêu âm có thể chẩn đoán được DRMĐM trước sinh.
Nguyên nhân gây nên dây rốn một động mạch?
Nguyên nhân cho đến nay vẫn chưa rõ. Tuy nhiên, có giả thiết được đặt ra:
- Một động mạch không được hình thành từ đầu hoặc dây rốn ban đầu có hai động mạch, nhưng một động mạch bị mất đi trong quá trình phát triển.
- Trong một sốt ít trường hợp, DRMĐM do bất thường về nhiễm sắc thể, hội chứng di truyền hoặc những khuyết tật bẩm sinh khác.
Yếu tố nguy cơ: đa thai, bào thai nữ, mẹ trên 40 tuổi, mẹ có bệnh đái tháo đường, tăng huyết áp, hút thuốc lá. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp DRMĐM xảy ra trên những thai phụ không có những yếu tố nguy cơ trên.
Dây rốn một động mạch ảnh hưởng đến thai nhi như thế nào?
- Khoảng 75% những trường hợp DRMĐM, em bé hoàn toàn bình thường và khỏe mạnh. Một động mạch rốn có thể hoạt động và không ảnh hưởng đến lưu thông máu.
- Đối với 25% còn lại, DRMĐM có thể gây sinh sinh non hoặc thai chậm phát triển.
- Một vài trường hợp thai nhi với DRMĐM có thể kèm những bất thường về tim hoặc thận, cột sống. Khi thai nhi có DRMĐM có kèm theo những bất thường hình thái được phát hiện qua siêu âm, bé có thể có bất thường về nhiễm sắc thể như trisomy 18 (hội chứng Edwards) hoặc trisomy 21 (hội chứng Down).
Cần thực hiện xét nghiệm gì khi phát hiện dây rốn một động mạch qua siêu âm?
- Siêu âm khảo sát kỹ hình thái thai nhi, đặc biệt là tim thai.
- Siêu âm đánh giá sự phát triển thai nhi qua những lần khám thai định kỳ.
- Khi cần thiết (bé có bất thường về hình thái qua siêu âm) có thể khảo sát di truyền bằng xét nghiệm trước sinh không xâm lấn NIPT (Non-Invasive Prenatal Test) qua lấy máu mẹ.
- Khảo sát di truyền cần được cân nhắc đối với những thủ thuật xâm lấn như chọc ối và sinh thiết gai nhau vì có tỉ lệ nhỏ gây sẩy thai, nhiễm trùng bào thai hoặc chạm thương thai nhi.
Lưu ý gì khi sinh bé có DRMĐM?
- DRMĐM vẫn có thể sinh ngả âm đạo, đây không phải là lý do để sinh mổ.
- Cần theo dõi sát tim thai trong khi chuyển dạ.
- Ngay sau sinh, bé được khảo sát về cân nặng, chiều dài, hình dáng bên ngoài, phản xạ, tim và thận.
- Nuôi con bằng sữa mẹ.
Xác định chính xác ngày dự sinh rất quan trọng vì ngày dự sinh là một cột mốc giúp tính toán tuổi thai và là căn cứ để đánh giá sự phát triển bình thường hay bất thường của thai nhi trong suốt quá trình khám thai. Khám thai ở 3 tháng đầu là thời điểm tốt nhất để xác định đúng ngày dự sinh.
Táo bón là tình trạng phổ biến, ảnh hưởng đến 15 - 30 % dân số và thường gặp ở phụ nữ hơn là nam giới [4]. Có đến 40% phụ nữ mang thai phàn nàn về các triệu chứng táo bón [3].
Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) khuyến cáo tránh dùng metformin ở những bệnh nhân tăng huyết áp, tiền sản giật hoặc có nguy cơ thai nhi hạn chế tăng trưởng trong tử cung vì metformin ức chế hô hấp của ty thể, điều này có thể ảnh hưởng bất lợi đến chức năng, sự tăng trưởng hoặc sự biệt hóa của các mô bào thai hoặc nhau thai.
Nguyên nhân gây đau đầu ở phụ nữ khi mang thai và sau sinh có thể là cơn đau đầu nguyên phát như chứng đau nửa đầu, do căng thẳng, hoặc nhức đầu từng đợt.
Xuất huyết do phôi làm tổ là tình trạng ra huyết âm đạo vào ngày thứ 10-14 sau thụ thai. Thông thường, rụng trứng xảy ra vào ngày 14 của chu kỳ kinh (với các chu kỳ kinh đều 28 ngày).
