Khám thai, chăm sóc sức khỏe bà mẹ khi mang thai
Phó Giám Đốc - BV Từ Dũ
Ảnh chỉ mang tính chất minh họa
|
Là một phụ nữ, một người mẹ kể cả người cha, ai cũng mong muốn cho ra đời một cháu bé khỏe mạnh, thông minh, có ích cho xã hội sau này. Vì vậy, khám thai, chăm sóc sức khỏe bà mẹ khi có thai là một vấn đề quan trọng, cần thiết mà các bà mẹ cần phải quan tâm.
223 Lịch khám thai định kỳ:
Theo quy định của Bộ Y Tế, một thai kỳ, người mẹ phải được khám thai ít nhất 03 lần vào 3 tháng đầu, 3 tháng giữa và 3 tháng cuối. Tuy nhiên nếu khám đầy đủ thì phải là 07 lần đối với một thai kỳ bình thường, còn những thai kỳ nguy cơ cao như tim sản, cao huyết áp… thì số lần khám thai sẽ nhiều hơn với nhịp độ khít hơn phụ thuộc vào các lý do y học.
Lịch khám thai định kỳ đối với một thai kỳ bình thường:
- 3 tháng giữa khám thai 1 lần.
- Tháng thứ 7,8 mỗi tháng khám 1 lần.
- Tháng thứ 9: 2 tuần khám 1 lần.
- 1 tuần cuối trước khi sanh khám 1 lần.
Tầm quan trọng và nội dung của khám thai 3 tháng đầu:
Tầm quan trọng:
Lần khám thai đầu tiên ở 3 tháng đầu rất quan trọng, vì:
- Bác sĩ sẽ chẩn đoán có thai hay không? Mấy thai?
- Bác sĩ sẽ phát hiện những bệnh lý của mẹ kèm thai như tim sản, tiểu đường, cao huyết áp…từ đó sẽ tư vấn cho các bà mẹ nên tiếp tục hay chấm dứt thai kỳ sớm, cách điều trị, cách thức dưỡng thai và quyết định lịch khám thai tiếp theo.
- Bác sĩ sẽ phát hiện những bệnh lý phụ khoa kèm thai như khối u buồn trứng, u xơ tử cung, ung thư cổ tử cung kèm theo… từ đó sẽ tư vấn cho các bà mẹ cách điều trị thích hợp.
- Khám toàn diện: tim phổi, cân trọng lượng, đo huyết áp, khám gan lách..
- Khám phụ khoa xem tình trạng viêm nhiễm âm đạo, cổ tử cung, các khối u tiểu khung.
- Thực hiện các xét nghiệm như nước tiểu, thử máu…
- Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ cho siêu âm.
Tầm quan trọng
Khám thai 3 tháng giữa cũng rất quan trọng vì:
- Bác sĩ sẽ phát hiện được rối loạn huyết áp do thai vào tuần lễ thứ 20, từ đó dự phòng tiền sản giật nặng và sản giật về sau.
- Theo dõi sự phát triển của thai nhi, sự tăng cân của bà mẹ, phát hiện thai suy dinh dưỡng trong tử cung, từ đó có chế độ dinh dưỡng hoặc những chăm sóc đặc biệt cho các bà mẹ. Đối với những thai kỳ nguy cơ cao, bác sĩ sẽ theo dõi diễn tiến bệnh, khả năng đáp ứng của bà mẹ với bệnh lý, từ đó có chế độ điều trị thích hợp.
- Ba tháng giữa là thời điểm lý tưởng để thực hiện các phẫu thuật, thủ thuật sản phụ khoa thích hợp mà không ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi hoặc không làm cho sanh non như khâu vòng cổ tử cung ở những bà mẹ bị hở eo tử cung, phẫu thuật bóc hoặc cắt khối u buồng trứng ở những bà mẹ có khối u buồng trứng.
- Cân trọng lượng, đo huyết áp.
- Đo bề cao tử cung, nghe tim thai.
- Siêu âm xem tình trạng thai, nhau và nước ối.
- Thử máu, thử nước tiểu. Tầm quan trọng và nội dung của khám thai 3 tháng cuối:
Tầm quan trọng:
- Bác sĩ chẩn đoán ngôi thai, sự tương xứng giữa cân nặng thai nhi và khung chậu người mẹ…từ đó có thể tiên lượng được cuộc sanh sắp tới dễ hay khó, có nguy cơ gì?
- Bác sĩ có thể phát hiện được những thai kỳ nguy cơ cao và từ đó cho nhập viện sớm trước ngày dự sanh.
- Cho nhập viện, mổ chủ động khi thai đủ trưởng thành (38 tuần) đối với những trường hợp phải sanh mổ như: nhau tiền đạo, ngôi mông con to, khung chậu hẹp, vết mổ lấy thai cũ…
- Bác sĩ sẽ quyết định cơ sở y tế nào mà các bà mẹ nên đến sanh .
Thí dụ như có thể sanh tại tuyến xã, quận huyện hay tuyến tỉnh, tuyến thành phố, trung ương..
- Cân trọng lượng, đo huyết áp.
- Đo bề cao tử cung, nghe tim thai.
- Siêu âm xem tình trạng thai, nhau và nước ối.
- Thử máu, thử nước tiểu.
Kết luận:
Một thai kỳ bao giờ cũng có nguy cơ thấp hay là cao, cần có sự hợp tác, hỗ trợ tốt giữa thầy thuốc và thai phụ để cho thai kỳ được kết thúc tốt đẹp, mẹ tròn con vuông, từ đó mới có thể giảm được tỷ lệ tử vong chu sinh cho cả mẹ và con và mới có thể cho ra đời những em bé thông minh và khỏe mạnh.
Xác định chính xác ngày dự sinh rất quan trọng vì ngày dự sinh là một cột mốc giúp tính toán tuổi thai và là căn cứ để đánh giá sự phát triển bình thường hay bất thường của thai nhi trong suốt quá trình khám thai. Khám thai ở 3 tháng đầu là thời điểm tốt nhất để xác định đúng ngày dự sinh.
Táo bón là tình trạng phổ biến, ảnh hưởng đến 15 - 30 % dân số và thường gặp ở phụ nữ hơn là nam giới [4]. Có đến 40% phụ nữ mang thai phàn nàn về các triệu chứng táo bón [3].
Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) khuyến cáo tránh dùng metformin ở những bệnh nhân tăng huyết áp, tiền sản giật hoặc có nguy cơ thai nhi hạn chế tăng trưởng trong tử cung vì metformin ức chế hô hấp của ty thể, điều này có thể ảnh hưởng bất lợi đến chức năng, sự tăng trưởng hoặc sự biệt hóa của các mô bào thai hoặc nhau thai.
Nguyên nhân gây đau đầu ở phụ nữ khi mang thai và sau sinh có thể là cơn đau đầu nguyên phát như chứng đau nửa đầu, do căng thẳng, hoặc nhức đầu từng đợt.
Xuất huyết do phôi làm tổ là tình trạng ra huyết âm đạo vào ngày thứ 10-14 sau thụ thai. Thông thường, rụng trứng xảy ra vào ngày 14 của chu kỳ kinh (với các chu kỳ kinh đều 28 ngày).