Sinh thường và sinh mổ – sự thật và những lầm tưởng phổ biến

Mang thai và sinh con là hành trình thiêng liêng nhưng cũng đầy thử thách đối với mỗi người phụ nữ. Khi đến gần ngày sinh, câu hỏi được nhiều mẹ bầu quan tâm nhất thường là: nên sinh thường hay sinh mổ? Mỗi phương pháp đều có những ưu điểm, rủi ro riêng và đi kèm không ít quan niệm sai lầm khiến mẹ bầu lo lắng, thậm chí áp lực khi lựa chọn. Có người cho rằng sinh thường mới là “thiên chức”, có người lại nghĩ sinh mổ an toàn và ít đau đớn hơn. Thực tế, cả hai phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về sinh thường và sinh mổ, phân tích sự thật khoa học đằng sau từng cách sinh, đồng thời chỉ ra những lầm tưởng phổ biến để mẹ bầu có sự chuẩn bị đúng đắn, an tâm vượt cạn.

1. Sinh thường – tự nhiên nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng

Sự thật

Sinh thường (sinh ngả âm đạo) là phương pháp truyền thống, được thực hiện khi mẹ và thai đều khỏe mạnh, không có chống chỉ định.

• Phục hồi nhanh hơn: Sau sinh thường, hầu hết sản phụ có thể vận động đi lại, ăn uống sớm trong vòng vài giờ và hồi phục thể lực nhanh hơn so với sinh mổ. Thời gian nằm viện ngắn hơn, ít ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.
• Lợi ích cho bé: Khi đi qua ống sinh, bé được tiếp xúc với hệ vi sinh của mẹ, giúp hình thành hệ miễn dịch ban đầu. Đồng thời, phổi trẻ được “vắt” bớt dịch, giúp thở dễ dàng hơn sau sinh.
• Không có rủi ro phẫu thuật: Sinh thường không có vết mổ ở bụng và tử cung, do đó tránh được nguy cơ nhiễm trùng vết mổ, dính ruột, thoát vị thành bụng, hoặc các nguy cơ trong lần mang thai sau.

Những lầm tưởng thường gặp

• “Sinh thường mới là làm mẹ thật sự”: Đây là quan niệm sai lầm và dễ tạo áp lực tâm lý. Giá trị tình mẫu tử không phụ thuộc vào việc sinh con bằng cách nào. Quan trọng nhất là sự an toàn của mẹ và bé. Dù sinh thường hay sinh mổ, người mẹ đều trải qua hy sinh và xứng đáng được tôn vinh.
• “Sinh thường lúc nào cũng an toàn hơn”: Thực tế, sinh thường chỉ an toàn khi mẹ và thai đủ điều kiện sinh ngả âm đạo. Nếu thai ngược, nhau tiền đạo, hay có dấu hiệu suy thai mà vẫn cố sinh thường, nguy cơ cho cả mẹ và bé rất cao.
• “Sinh thường luôn đau đớn khủng khiếp”: Cơn đau khi chuyển dạ là có thật, nhưng hiện nay có nhiều phương pháp giảm đau hiệu quả như gây tê ngoài màng cứng, giúp trải nghiệm sinh thường nhẹ nhàng hơn rất nhiều.

2. Sinh mổ – giải pháp quan trọng nhưng không phải lựa chọn “dễ dàng”

Sự thật

Sinh mổ là một ca phẫu thuật lớn, trong đó bác sĩ rạch thành bụng và tử cung để đưa em bé ra ngoài.

• Là một phương pháp cứu cánh: Sinh mổ giúp bảo đảm an toàn khi sinh thường không thể thực hiện hoặc tiềm ẩn nhiều nguy cơ cho mẹ hoặc bé, ví dụ: thai suy, ngôi thai bất thường, nhau tiền đạo, mẹ có bệnh lý nặng hoặc đã từng có sẹo mổ cũ phức tạp.
• Ít đau khi sinh nhưng đau sau mổ: Trong ca mổ, mẹ bầu được gây tê nên hầu như không đau trong khi mổ. Tuy nhiên, sau ca mổ, khi thuốc tê hết tác dụng, mẹ sẽ cảm thấy đau tại vết mổ kéo dài nhiều ngày.
• Thời gian phục hồi lâu hơn: Mẹ cần nghỉ ngơi nhiều hơn, thường mất 4–6 tuần mới trở lại sinh hoạt bình thường.
• Nguy cơ trong lần mang thai sau: Sinh mổ nhiều lần có thể dẫn đến biến chứng nhau cài răng lược, nứt vỡ tử cung, làm thai kỳ sau phức tạp và nguy hiểm hơn.

Những lầm tưởng thường gặp

• “Sinh mổ an toàn tuyệt đối”: Không có phương pháp nào an toàn tuyệt đối. Sinh mổ là phẫu thuật lớn và có rủi ro như bất kỳ ca phẫu thuật lớn nào, bao gồm chảy máu, nhiễm trùng, dính ruột, tổn thương cơ quan lân cận.
• “Sinh mổ giúp con thông minh hơn, đẹp hơn”: Chưa có bằng chứng khoa học nào chứng minh cách sinh ảnh hưởng đến trí thông minh hay ngoại hình. Sự phát triển của trẻ phụ thuộc vào di truyền, môi trường nuôi dưỡng, dinh dưỡng và giáo dục.
• “Sinh mổ sẽ không bị són tiểu, sa tử cung về sau”: Sinh mổ không hoàn toàn loại bỏ các vấn đề sàn chậu, bởi yếu tố này còn liên quan đến quá trình mang thai, tăng cân, yếu tố di truyền, tuổi tác, thói quen sinh hoạt, lối sống… chứ không chỉ là cách sinh.

3. Nên chọn sinh thường hay sinh mổ?

Thực tế, không có phương pháp nào là “tốt nhất” cho tất cả mọi người. Quyết định phụ thuộc vào nhiều yếu tố:

• Sinh thường thường được ưu tiên khi mẹ và thai đều khỏe mạnh, không có chống chỉ định. Đây là cách sinh tự nhiên, có nhiều lợi ích lâu dài.
• Sinh mổ được bác sĩ sản khoa chỉ định khi có vấn đề y khoa có nguy cơ cho mẹ hoặc bé.

Mỗi thai kỳ là khác nhau, và quyết định cuối cùng nên dựa trên tình trạng sức khỏe của mẹ và thai, chỉ định y khoa và sự đồng thuận giữa mẹ và bác sĩ.

Một điều quan trọng cần nhớ: không nên tự ý yêu cầu sinh mổ chỉ vì lo sợ đau đẻ hoặc chạy theo quan niệm “giờ đẹp, ngày đẹp”. Việc này có thể làm mẹ đối diện nhiều nguy cơ không cần thiết.

Dù sinh thường hay sinh mổ, việc chuẩn bị trước sinh sẽ giúp mẹ giảm lo lắng và phục hồi tốt hơn:

• Tham gia lớp học tiền sản: Học các kỹ năng thở, rặn sinh, chăm sóc trẻ sơ sinh và nuôi con bằng sữa mẹ.
• Trao đổi với bác sĩ: Hỏi rõ về tình trạng sức khỏe, các nguy cơ có thể gặp và kế hoạch dự phòng nếu sinh thường không thành công.
• Chuẩn bị tinh thần linh hoạt: Đôi khi dù đã dự kiến sinh thường, nhưng trong quá trình chuyển dạ, bác sĩ có thể chỉ định chuyển sang sinh mổ để bảo đảm an toàn. Mẹ nên sẵn sàng tâm lý cho cả hai kịch bản.
• Chăm sóc sau sinh: Dù sinh theo cách nào, mẹ cũng cần nghỉ ngơi, dinh dưỡng đầy đủ, vận động hợp lý và theo dõi các dấu hiệu bất thường để kịp thời đến bệnh viện.

Sinh thường hay sinh mổ đều là hành trình vượt cạn đầy dũng cảm của người mẹ. Không có phương pháp nào làm giảm giá trị hay tình yêu thương mà mẹ dành cho con. Sinh thường là phương pháp tự nhiên, phục hồi nhanh, nhiều lợi ích cho bé, nhưng không phải lúc nào cũng áp dụng được. Sinh mổ là phương pháp giúp cứu sống nhiều mẹ và bé trong tình huống nguy hiểm, nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro và không phải lựa chọn “dễ dàng” như nhiều người nghĩ. Thay vì so sánh, các mẹ hãy nhìn nhận đúng sự thật, loại bỏ lầm tưởng, chuẩn bị kiến thức và tâm lý vững vàng. Quan trọng nhất là hãy tin tưởng vào đội ngũ y tế, bởi mục tiêu cao nhất của mọi phương pháp sinh nở luôn là sự an toàn cho mẹ và bé.