Sử dụng kháng sinh - Lợi bất cập hại
CN. Nguyễn Thị Minh Tâm
P. Công tác xã hội
Kháng sinh là thuốc có khả năng tiêu diệt các loại vi khuẩn gây bệnh, hoặc kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn. Kháng sinh không chỉ tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh, mà còn có ảnh hưởng tới các lợi khuẩn đường ruột - có vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa và miễn dịch. Lạm dụng kháng sinh có thể dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh, nghĩa là bạn sẽ phải sử dụng kháng sinh liều cao hơn, hoặc các loại kháng sinh khác để điều trị tình trạng nhiễm khuẩn sau này, dẫn đến tình trạng suy giảm hệ miễn dịch, sức khỏe suy yếu.
Hiện tượng vi khuẩn kháng với các loại thuốc kháng sinh hiện đang ngày càng phổ biến và có nguy cơ lan rộng, làm hạn chế việc điều trị những trường hợp nhiễm khuẩn, đặc biệt, nhiều khuẩn kháng thuốc còn khiến nguy cơ tử vong tăng cao, nhất là với nhiễm trùng huyết, sốc nhiễm khuẩn….
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), kháng kháng sinh là vấn nạn toàn cầu ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và đe dọa sự phát triển bền vững của các quốc gia.
Tại Việt Nam, trong những năm gần đây tuy đã có nhiều thành tựu trong các lĩnh vực khoa học – kỹ thuật, y học, văn hóa – thể thao, …nhưng lại nằm trong danh sách các quốc gia có tốc độ lan rộng các vi khuẩn kháng nhiều loại kháng sinh do tình trạng lạm dụng kháng sinh và sự thiếu kiểm soát của nhân viên y tế trong việc sử dụng các loại thuốc này. Theo một nghiên cứu của Bộ Y tế, việc tự ý sử dụng thuốc kháng sinh của người dân ở nông thôn lên tới 91%, trong khi ở thành thị chỉ có 88%.
Sử dụng kháng sinh một cách hợp lý, an toàn và hiệu quả trong các cơ sở y tế và ở cộng đồng hiện đang là vấn đề quan tâm hàng đầu của ngành y tế, theo đó, đội ngũ y – bác sĩ, dược sĩ những người nắm giữ vai trò chính trong việc duy trì hiệu lực của kháng sinh, được thể hiện qua việc lựa chọn kháng sinh thích hợp, kê đơn kháng sinh dựa vào hướng dẫn điều trị và dữ liệu vi sinh, sử dụng kháng sinh đúng liều lượng và đủ thời gian, giúp người bệnh được điều trị và cải thiện tình trạng nhiễm khuẩn.
Đây cũng là những nội dung y - dược học thực tiễn được TS.BS Nguyễn Phú Hương Lan, Trưởng khoa Vi sinh – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới (TP Hồ Chí Minh) cập nhật thông tin và chia sẻ kinh nghiệm trong công tác điều trị liên quan đến sử dụng kháng sinh đặc biệt đối với các bệnh lý sản khoa, trong buổi Hội thảo khoa học ngày 6/9/2018 tai Bệnh viện Từ Dũ, với chủ đề Diễn giải kết quả và lựa chọn kháng sinh dựa vào kháng sinh đồ, với sự chủ toạ của BS Lê Quang Thanh, Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ cùng sự tham dự của trên 150 viên chức y tế.
Trong giai đoạn năm 2018-2021, Mạng lưới An toàn Chăm sóc Sức khỏe Quốc gia (NHSN) đã báo cáo rằng 0,4% (n = 1.951) các ca nhiễm trùng mắc phải tại bệnh viện (HAI) ở Hoa Kỳ nguyên nhân do Acinetobacter spp. gây ra. Trong số này có 28-45% không nhạy cảm với kháng sinh carbapenem (tức là trung gian hoặc đề kháng).
Một thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng (RCT), BLING III cung cấp bằng chứng việc sử dụng truyền liên tục (CI) so với truyền ngắt quãng piperacillin/tazobactam và meropenem trên bệnh nhân nặng bị nhiễm trùng huyết. Điều này được củng cố bởi một đánh giá tổng quan hệ thống và phân tích tổng hợp (SRMA) của 18 RCT về CI hoặc truyền kéo dài (EI) (thời gian từ 3–4 giờ) các kháng sinh beta-lactam. Thách thức hiện nay là chuyển đổi CI như một tiêu chuẩn chăm sóc cho bệnh nhân nặng bị nhiễm trùng huyết. Các cân nhắc chính bao gồm các vấn đề sau:
Các nhà nghiên cứu thuộc Đại học Alabama tại Birmingham, đã tiến hành phân tích dữ liệu thứ cấp trên đối tượng phụ nữ tăng huyết áp mạn tính trong thai kỳ, so sánh với phương pháp điều trị chính. Tăng huyết áp mạn tính nhẹ trong nghiên cứu được định nghĩa là huyết áp 140-159/90-104 mmHg trước 20 tuần của thai kỳ.
Nhiễm trùng huyết – sepsis - vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong lớn nhất trên thế giới, Tổ chức Y tế Thế giới ước tính 11 triệu người tử vong mỗi năm do tình trạng này. Các yếu tố chính của việc quản lý sepsis là chẩn đoán sớm, liệu pháp kháng sinh kinh nghiệm sớm và phù hợp, với biện pháp kiểm soát nguồn gây bệnh thích hợp và bảo tồn chức năng các cơ quan.
Sự ra đời của vắc-xin giúp chúng ta chủ động phòng chống các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tổ chức y tế thế giới ước tính chương trình tiêm chủng hiện nay giúp ngăn ngừa 3,5-5 triệu ca tử vong mỗi năm do các bệnh như bạch hầu, uốn ván, ho gà, cúm và sởi [2].
Phòng ngừa suy nhược, mệt mỏi, đau nhức:
Hoạt động mỗi ngày đi bộ ngắn, tập các bài tập nhẹ nhàng. Giữ tinh thần ổn định
Chế độ ăn hợp lý trao đổi thêm với bác sĩ về dinh dưỡng bổ sung (thực phẩm giàu protein như thịt, cá, phô mai, sữa chua...). Uống nhiều nước, trừ khi có hướng dẫn khác.
Chườm khăn lạnh nếu có nhức mỏi, đau cơ.
